Artxiboaren sortze prozesua, bere fondoen antzinatasuna eta bere helburu nagusia ikerketa dela kontutan izanda, AHDV-GEAH-a, artxibo historikoaren kontzeptuarekin lotuta dago. Elizak ondare dokumentala gordetzeko eta bere zaintzarako egin duen lana kontutan izanda, ideia hori guztiz zuzena dela esan dezakegu, baina ez da hau Artxiboaren helburu bakarra. Artxibo instituzional bezela eta Elizbarrutiko Kuriaren menpeko izanik, Artxibo Zentralaren funtzioak era betetzen ditu.
Artxiboa, unitate bezela, 1862. urtean, Elizbarrutiaren sorrerarekin sortu zen. Bere garapena Elizbarrutiko bizimoduaren bilakaerarekin batera joan da. Instituzioaren zerbitzurako joera eguneratuz, Gotzaiaren erabakiak eta Elizbarrutiko Kuriaren arteko akordioak errespetatuz, Elizbarrutiko Artxiboen Sistema (aurrerantzean EAS) baten bidezkotasuna proposatzea da Artxiboaren eginbeharra. Sistematizazio proposamen honen helburua, Elizbarrutiko administrazio unitateen sarean sartzea da, dokumentuen produkzioa, batzea, eskualdaketa, gordailua, antolakuntza, artapena, deskribapena eta zerbitzua normalizatzeko asmoarekin. Bere antolakuntza, garapen eta lankidetzan, Elizbarrutiko gobernua, artxiboa eta produkzio dokumentalarekin erlazionatuta dauden entitateak bateratzea beharrezkoa izango da, etorkizunean dokumentazioaren tratamendu ezberdinak, bere sorreratik AHDV-GEAH-ra heldu artean, egituratzeko.

Kapitulu honetan, osagai eta faktore ezberdinak elkartuta, EAS-a errealitate bihurtzeko beharrezkoak diren irizpideak azalduko ditugu. Aurrerantz goazen neurrian, Artxiboan lantzen ari garen normalizazio prozesu eta bere prozedurarekin erlazionatuta dauden arauak sartuko ditugu.